Reis naar Maldon : Het Orthodox klooster van de Heilige Johannes De Doper
01.12.2012-07.12.2012
Eerste dag. Zaterdag 1 december 2012.Rond de middag zijn we in het klooster toegekomen, een half uur later is de tweede groep gearriveerd. In het totaal zijn wij met acht: ik, Luc en Françoise zijn met een auto gekomen, Irina en Erwin, Natasha Zickaja, Natasha Jakimova en Olga van Bal met de andere. God zij dank, allemaal goed en wel toegekomen. Wij hebben de boot genomen om het Kanaal over te steken, de andere groep heeft de trein genomen en in de tunnel onder het Kanaal gereden.
Dit was mijn eerste ervaring om in de open zee te varen. Alhoewel de boot groot was, was de schommeling van de zee toch te voelen, of misschien was het omwille van de opwinding of was het nog te vroeg in de ochtend. Op het land was de situatie op de weg onrustig vanwege het feit dat men in Engeland links rijdt en omwille van de vele auto’s op de wegen op een zaterdag. Zoals altijd heeft het klooster ons op een heel warme manier ontvangen: vriendelijk en alsof je thuis bent gekomen. Onmiddellijk warme thee, bovendien hun eigen thee, met veel aroma, met kruiden…
Nadat wij ons opgewarmd hebben met de hulp van thee zijn wij, volgens de traditie, naar de crypte gegaan waar de graven van onze lieve vaders zijn die in de Heer rusten. Deze plaats is bijzonder, de sfeer en de geur zijn bijzonder, hier heerst een aangrijpend gevoel van dichte nabijheid van onze vaders, van het feit dat ze hier zijn, naast ons, en er is alleen maar een muurtje dat ons afscheidt. Hoe koud moet het zijn voor hun lichamen en hoe warm hebben ze van de gebeden van de buigenden voor hun heilige graven. “Eeuwige nagedachtenis…” zingen wij samen en wij voelen dan ons gezang als een onzichtbare golf niet enkel en alleen in alle hoeken van dit gebouw doordringt maar ook door de dikte van de muren doordringt om te varen naar de plaats waar de onsterfelijke zielen zich bevinden van archimandriet Sofronij(Saharov), de stichter en de geestelijke vader van dit klooster, van archimandriet Simeon, monnik Ioanikij en zuster Jelizaveta. Wie zal de volgende zijn? God mag het weten…
13.30-14.30. Middagmaal.Het is op z’n kloosters kalm, lekker, eenvoudig en natuurlijk met het lezen van de Vitae of van de leer van de Heilige Vaders. Hoe goed mocht je thuis eten en om aan wat even welke lekkernijen je buik niet gewoon is, hier in het klooster is het eten altijd zo ongewoon lekker en verleidelijk dat ik me soms afvraag waarom het me niet lukt om op dezelfde manier, eenvoudig en voedzaam, thuis te eten. Het antwoord is simpel: alles is voorbereid met liefde en gebed en je eet wat je krijgt en niet wat je zelf gekozen hebt. Na het middagmaal krijgen wij een uurtje vrije tijd. Sommige gingen even rusten, de anderen zijn vertrokken om een wandelingske te doen, ik heb me beziggehouden met waar ik thuis nooit tijd voor heb: een beetje gelezen en een paar notities gemaakt.
16.00.Wij hebben de relieken van de Heilige Silouan de Athoniet vereerd met het zingen van de troparion en verheerlijking. De reliekendoos werd in de oude eerste kerk van de Heilige Johannes de Doper van het klooster gezet. Daarna heeft matoesjka Serafima een kleine excursie uitgevoerd in het klooster begeleid door een verhaal over de Heilige Silouan de Athoniet en zijn leerling starets Sofronij (Saharov), de stichter van dit klooster. Het is de zoveelste keer dat ik naar dit verhaal luister en telkens wordt ik verbaast dat dit verhaal zo ontroerend blijft voor onze harten, het verhaal over een eenvoudige Russische boer, een soldaat, die tot een heilige niet enkel en alleen van Athos gegroeid is maar van de hele wereld. Ja ja, van de hele wereld want de monniken en zusters van dit klooster bewijzen dat de Heilige Silouan door zijn heiligheid mensen van Rusland, Griekenland, Australiё, Cyprus, Belgiё, Roemeniё, Serviё enzovoort samen gebracht heeft. Wanneer ik naar de verhalen luister hoe alle inwoners samen in het klooster terechtgekomen zijn, wordt ik nog meer verrast, niet echt verrast om meer precies te zijn, maar wel nog eens wordt de juistheid van de volgende woorden bevestigd:” Wonderbaar zijn uw werken, o Heer!”
17.00-19.30 Vigilie.Vespers. Verschillen deze van de onze? Ja, zeker. Waarom? Hier moeten wij bij de Kerk zelf beginnen. Hij is niet helemaal volgens de tradities ingericht. Het vierkant gebouw is in twee stukken ingedeeld en er is nog een kleine narthex, de enige plaats trouwens waar je een kaars kan aansteken. De kerk is in twee stukken ingedeeld: het Altaar en de Kerk zelf. De muren van het gebouw zijn volledig beschilderd, er zijn enkele iconen op de iconostase, en voor de iconostase op de twee analogions. Het is halfdonker daar, heel stil, niemand loopt in de kerk, er is niets wat je attentie afleidt. Het is een ideale plek om te bidden. En wij bidden…
19.30 Avondmaal.Een nogmaals: het is voedzaam en lekker. Na het avondmaal worden de tafels door allemaal te samen opgeruimd, d.w.z. de monniken, de geestelijken en de pelgrims doen dat samen. Dit is wijs want het houdt meerdere aspecten tegelijkertijd in: gehoorzaamheid, een mogelijkheid om te communiceren, aanwezigheid van meerdere oren wat op zich het onnodig gebabbel en de overbodige woorden verhindert.
20.00.Wij hebben thee gedronken in de kring van onze Belgische ploeg van pelgrims, onze plannen voor de volgende en de eerstkomende dagen besproken.
21.00.Iedereen is naar zijn kamer vertrokken. Voorbereidingen om naar bed te gaan en slapen.
2 december 2012, zondag. 6.00.Ik wil niet meer slapen, alhoewel het nog te vroeg is om op te staan, de wekker staat op 6.30. Maar nee, ik wil niet in bed blijven en tijd verliezen op zo’n heilige plaats. Ik sta op.
Vandaag zijn er twee liturgieёn: de vroege is om 7.00 in de kerk van alle Heiligen boven de crypt van de monniken en de latere in de kerk van de Heilige Silouan om 10.15. Onze ploeg van pelgrims heeft haar wens geuit om tijdens de vroege liturgie te bidden. Er was nog wat tijd voor het lezen van de Uren en ik heb beslist om wat te gaan wandelen op het terrein van het klooster. Toen ik aan de kapel van de Heilige Johannes De Doper voorbij ging, wilde ik even naar binnen gaan. De kerk was leeg en niet verlicht. Op zich is hij klein, niet groter dan een gewone kamer, ongeveer 4 op 4 meters.
Enkele sobere iconen op de muren, oude iconostase, een donkere kleur van de kerk in combinatie met het verdoofd licht, de geur van wierook die alles doordrenkt heeft en brandende kaarsen laten je in de atmosfeer van de oude kerken duiken. Ik denk terug aan Zjirovitsji, het klooster en mijn tijd in het seminarie. Het hart trekt zich samen van angst en ontzag. Ik steek een kleine lamp aan. Op het analogion voor de lezers ligt een getijdenboek in het Slavisch. Ik open het op de pagina met middennacht officie. Dat is tof! Ik ben al honderd jaar niet meer op de monniken dienst geweest! Hoe laat is het nu? Bijna half zeven, waarom geen dienst uitvoeren? Het is niet erg dat ik alleen ben. Gebeden.
7.00-9.30.Goddelijke Liturgie. De dienst wordt uitgevoerd door de archimandriet Zacharij, geestelijke Vader van het klooster. Persoonlijk ken ik hem maar twee jaar. Hij geeft geestelijke voeding aan sommige van onze parochianen, veel priesters en hij heeft veel geestelijke kinderen over de hele wereld. Hij spreekt meerdere talen, minstens Grieks, Engels, Frans, Russisch. Het feit dat hij de geestelijke vader is op zo’n plaats als het klooster in Maldon spreekt vanzelf dat hij geen gewone monnik is maar een echte geestelijke persoon. Het is bijna onmogelijk om bij vader Zacharij terecht te komen voor een biecht of een gesprek. Hij reist over de hele wereld met lezingen en wanneer hij in het klooster verblijft is de ontmoeting met hem verhinderd door de grote hoeveelheid mensen die hem willen zien, en door zijn niet te beste gezondheid en zijn leeftijd. Ik weet niet precies hoe oud hij is maar hij is zeker ouder dan zeventig.
Hoewel de dienst vroeg begonnen is, is de kerk krakenvol. De Liturgie is op een ademhaling gegaan, als ik het zo mag uiten. Een omstandigheid die verschillend is in vergelijking met onze kerken en kloosters heeft mij verbaast. De dienst wordt uitgevoerd door een ieromonniek en ierodiakon, de andere leden van clerus die aan de Heilige Communie willen deelnemen gaan niet naar het Altaar maar nemen een plaats in de gemeenschappelijke rij en ontvangen de Heilige Communie van het lepeltje. Zelfs de abt van het klooster, archimandriet Cyril, staat zachtmoedig met op de borst gekruiste armen, tussen de gewone mensen, en wacht op zijn beurt om de Heilige Communie te mogen ontvangen.
Had ik hem niet persoonlijk gekend, zou ik gedacht hebben dat het een gewone novice of een monnik was. Geen enkele teken van onderscheid: geen rijke soutane, noch kruisen met incrustaties, noch rozenkransen met edele stenen. Zelfs een begeleider wordt enkel toegewezen aan degenen die helemaal niet meer kunnen stappen. Tja, er is wat om van te leren…
9.30-10.15. Licht ontbijt.Thee en brood met confituur. Wij bespreken het plan voor vandaag en hebben besloten om aan de zee te gaan die maar enkele kilometers ver is van het klooster. Het weer voor Engeland is prachtig vandaag: het is droog, de zon straalt, licht vorstje tegen 0 graad, geen wind. Zoals men zegt is het door God zelf aanbevolen om van zo’n weer te profiteren om te gaan wandelen. Olia is vandaag in haar kamer gebleven omdat haar bloeddruk te laag was en ze zich niet goed voelde.
10.45-12.45. Wandeling op het strand.Frisse lucht. Uitzicht op de zee. Zon. Aangename gezelschap. Iedereen is goed gezind. Met een oor luister ik naar de gesprekken in het Nederlands of in het Russisch, met het andere naar het gezang van vader Oleg Skoblia via het koptelefoon. Zalig…
13.30-14.30. Middagmaal.Vandaag zijn er ongeveer honderd mensen aanwezig, allemaal gekomen vanuit alle hoeken van Engeland, pelgrims. Levens van Heiligen wordt niet gelezen en daarom is het lawaaierig en bedrukt in de refter. Ik wens dat morgen zo snel mogelijk komt, dan zal de meerderheid vertrekken en het wordt wat rustiger.
15.00-16.00. Paraklisis in de kerk van de Heilige Silouan.Dit is een Griekse dienst die ons doet denken aan onze Akathist tot de Moeder Gods.
16.00-17.30. Catechese.Alle pelgrims en inwoners van het klooster zijn in twee groepen verdeeld. In een groep is de catechese in het Grieks, in de andere in het Engels. Gezien de meerderheid van onze groep Engels verstaat, hebben wij een groep vergezeld die in de grote refter plaats genomen heeft. Het thema van ons gesprek: thuis, familie, relatie tussen ouders en kinderen. Het gesprek wordt uitgevoerd door matoesjka Magdalina, de abdis van het vrouwelijke deel van het klooster. Dokter in het verleden, kinderpsycholoog, non vandaag. Het was interessant en ik hoop, nuttig, onder voorwaarde dat ik al haar adviezen niet enkel en alleen zal onthouden maar ook in de praktijk zal toepassen.
17.30-18.00.Thee met verschillende Griekse zoetigheden die gebracht werden door de plaatselijke pelgrims.
18.30-19.30. Vrije tijd.Een deel van onze groep is naar de kamers vertrokken, de andere zijn andere richtingen uitgegaan op zoek naar een of de andere nut voor de ziel. Er is geen dienst ‘s zondags avond.
19.30. Een licht avondmaal.Voor het meest de resten van het middagmaal. Er zijn aanzienlijk minder mensen, de meesten zijn vetrokken, degenen die voor meerdere dagen gekomen zijn, zijn gebleven. Na het avondmaal hebben wij een warme conversatie gehad en daarna zijn we naar onze kloostercellen vertrokken. Morgen gaat de gewone monastieke week beginnen. Ik zou graag op z’n maximum samen met de stroom van het kloosterleven meegaan om binnen deze enkele dagen hier mijn ziel op te vullen door de in de wereld verloren genade. Als God het wil. Ik zou nog meerdere willen hebben: rustig kunnen bidden bij elke Godsdienst, goed werken tot een aangename vermoeidheid, biechten, en bij voorkeur bij de vader Zacharij zelf, aan de Heilige Communie deelnemen voor dat wij naar huis vertrekken. Ongeacht alle goede voornemens voel ik dat het moeilijk wordt om te bidden omwille van de slaperigheid en het gebrek aan aandacht, werken kan ik ook niet omdat mijn voeten pijn doen. Er blijft niets over dan kwaad zijn op mezelf, dat ik zo lui en zwaar ben, nederig zijn, trachten mezelf te dwingen en te overmeesteren, bidden en aan God vragen om genade voor mij te hebben en dat God me helpt…Ook hopen dat het zal lukken om met vader Zacharij te kunnen spreken, nog beter, bij hem biechten. Als God het wil.
21.00.In onze kamer zijn we met 3: ik, Luc en Erwin. Vandaag hebben wij nog een tijdelijke inwoner gekregen, een pelgrim van Griekse afkomst, Konstantin, maar die in London woont en de studie van programmeur doet. We hebben over de snelle ontwikkeling van informatica, machinebouw en over nog wat voor deze plaats onbelangrijke dingen gesproken en gingen naar bed. Ik was de laatste, ik wilde nog de indrukken van de weggaande dag op papier zetten. Nu goede nacht aan iedereen, God, heb genade voor mijn familie, matoesjka, mijn kinderen, mijn co-pelgrims en alle parochianen, en voor mij, een zondaar. Op de klok is het 23.05.
3 december 2012, maandag. 6.30 Opstaan.
7.00-8.00 - Jezus gebed.Het is moeilijk om een ander woord te vinden om dit gebed te benoemen tot je zelf de deelnemer ervan wordt. En dat is omdat ik zelf nog geen analogen gevonden heb voor dergelijke Godsdiensten alhoewel ik er al iets van gehoord heb.
Maar goed, ik ga mijn indrukken in de juiste orde beschrijven. Ten eerste, als je de kerk van de Heilige Silouan binnen gaat, kom je terecht in het halfduister waar alleen maar enkele icon-lampen en een verdoofd licht voor de lezer branden. Je ogen zien enkele donkere silhouetten van de kloosterlingen en enkele omtrekken van iconen. Nadat je het donker gewoon geworden bent, begin je de mensen te onderscheiden in de kerk en de gestalten en de fresco’s op de muren zie je ook beter.
In mijn hoofd heb ik zelfs een vergelijking gehad die ik later in een conversatie zou kunnen gebruiken. Hetzelfde gebeurt met iemand bij het begin van zijn leven binnen de kerk. Wanneer men, een beginneling, pas enkele eerste stappen gezet heeft in het kerkelijk leven, lijkt alles nog onduidelijk, verduisterd, geheimzinnig en angstaanjagend. Als men op een bewuste manier binnen de Kerk in de gedaante van Het Lichaam van Christus een bepaalde periode geleefd heeft dan gaat de duisternis weg, de kleuren worden helderder, veel dingen worden duidelijker, misschien nog niet volledig, en er is te zien waar men naartoe verder moet.
Wanner je vroeg in de ochtend in de Kerk bent, kort nadat je opgestaan bent, in het donker en bovendien in december, is het makkelijker om zich voor een gebed in te stellen dan als je het moet doen voor het gebed in de avond. Terwijl je nog vol bent van de indrukken van de weggaande dag; wanneer je hoofd vol zit van fantasieёn en gedachten. Ofwel in de late lente of de zomer, bijvoorbeeld, wanneer alles rondom je naar de vakantie en ontspanning ruikt en de zingende vogels vertellen dat het buiten veel vrolijker is. De omstandigheden voor de voorbereiding voor een gebed die je in het klooster hebt, zou ik aan iedereen toewensen.
Ten tweede, wanneer de kerk vol wordt en na de aanroep van de priester de eerste gebeden worden gelezen, gaat het licht in de kerk volledig uit, er branden enkel zes icon-lampen op de iconostase. Na dat allemaal wordt het zo stil dat de oren pijn beginnen te doen van de innerlijke rumoer en lawaai in het hoofd. Over enkele minuten begint een van de biddenden te lezen, nee, niet te lezen maar stil, zacht, eerbiedig, zonder haast Jezus Gebed uit te spreken. Volgens de rozenkrans in de handen-honderd keer, dan wordt hij vervangen door een andere biddende, dan nog door een andere enzovoort. Als ik me niet vergis is het het grootste reddingsgebed voor onze zielen. Dit gebed wordt vijf honderd keer uitgesproken. Bovendien bidt iedereen in zijn eigen taal: iemand in het Russisch, een andere in het Grieks, Engels, Frans, of Nederlands. Deze dienst was beёindigd door het gezang van de Grote Doxologie.
8.30-9.30.Het ontbijt hebben wij in de oude refter gehad waarvan alle muren versierd zijn met fresco’s geschilderd door archimandriet Safronij zelf. Voor het ontbijt hebben wij zwarte en kruidentheeёn, brood, confituur en pindakaas. Na het ontbijt ontruimen alle pelgrims de tafels. Vrijwillige gehoorzaamheid.
10.30.Wij zijn naar het iconenatelier vertrokken om naar de iconen te kijken die voor onze kerk geschilderd zijn. Matoesjka Gabriela heeft er een jaar aan besteed en nu is het werk gedaan. Onze iconostase zal zich versieren met een tweede rij met de geschilderde iconen van twaalf feesten. Eveneens komen er een nieuwe koninklijke poort en een speciaal icoon dat Communie van Apostelen heet. Op dat icoon zijn er twee gedaanten van de Redder voorgesteld, in het centrum rug tegen rug geschilderd; langs beiden kanten zijn er zes gebogen apostelen. Aan de rechterkant Christus die de communie uitreikt aan zes apostelen onder de gedaante van wijn en aan de linker kant onder de gedaante van brood. Er zijn twee inscripties aanwezig bovenaan, links: “Kom en eet” en rechts: “Kom en drink”. Het idee van dit icoon was aanvaard door onze parochieraad. We hebben naast de iconen gestaan, gezucht, vol van bewondering van de schoonheid, en daarna werden wij buiten gezet door Matoesjka Gabriela als te ijdele en te nieuwsgierige bezoekers.
11.20.Matoesjka Serafima heeft voor ons een excursie uitgevoerd in de kerk van Alle Heiligen die boven de crypte gebouwd is. Deze matoesjka is van Belgische afkomst, de zus van een van onze parochianen en de dochter van de in Belgiё en in Nederland bekende protoiereius Silouan. Het verhaal van haar weg naar het kloosterleven is interessant. Het is begonnen in 1982 wanneer zij en haar familie met vakantie naar Griekenland vertrokken zijn. Op dat ogenblik al leidde de familie het leven binnen de Kerk dankzij de kennismaking met het Leven van de Heilige Silouan de Athoniet en zijn leer, die geschreven was door de archimandriet Sofronij (Sacharov).
Onderweg waren ze in ex-Joegoslaviё gestopt om de bezienswaardigheden en kloosters te bezoeken die in grote aantallen voorhanden waren, nog voor de oorlog. In een van de kloosters voor vrouwen had de toekomstige matoesjka Serafima, in die tijden gewoon Anna, aan haar ouders gevraagd om daar te kunnen blijven tijdens de vakantieperiode om zich in rustige omstandigheden beter te kunnen voorbereiden voor de examens in de zomer. Na enkele weken wachtte op de ouders een verrassing wanneer zijn op de weg terug naar het klooster gingen om hun kind te halen. Dit bemind kind had verklaard dat het deze heilige plek niet ging verlaten en daar ging blijven om zich toe te wijden aan het monastiek leven. Er bleef niets anders te doen dan het land van het sovjetcamp te verlaten zonder kind en terug te keren naar hun kapitalistisch land.
Anna moest zelf haar weg naar het klooster opbouwen; ten eerste, aan de plaatselijke communistische instantie bewijzen dat ze geen westerse spion was (terwijl ze enkel Nederlands en Engels sprak); ten tweede, en visum proberen te verkrijgen en ten derde, de Servische communicatie- en de Slavische godsdienstelijke talen leren. Zo is een meisje van Belgiё de matoesjka Serafima geworden in een klein Servisch klooster. Haar vaste gehoorzaamheid hield in: het rijden met een tractor in de bergen en het verzamelen van kreupelhout voor de ovens. Over enkele jaren, wanneer het arm Servisch land op een vreselijke beproeving tijdens de oorlog gezet was, moesten matoesjka en andere nonnen noodgedwongen hun klooster verlaten. In veel verschillende kloosters hebben ze gewoond tijdens hun zoektocht maar de Goddelijke voorzienigheid heeft ze naar het land van Engeland gebracht waar ze al veel jaren redding vinden in een nieuwe geestelijke familie. Vorig jaar was het 30 jaar sinds de matoesjka Serafima een non geworden is.
12.00-12.45.Samen allemaal hebben wij de leer van de Heilige Silouan gelezen. Verrassend hoe gemakkelijker het is om de tekst te lezen en om te begrijpen wanner je het samen met de groep doet. Iedereen zou deze lezing voortzetten op een andere keer.
13.00 - 14.00 - middagmaal.Vandaag is het veel bescheidener. Rijst, gekookte broccoli, rauwe wortelen en kool en bonen in de saus; water om te drinken. Er wordt gelezen tijdens de middagmaal.
15.00-16.30.Onze groep heeft een gesprek met matoesjka Magdalena gehad. Niet iedereen was er tevreden mee omdat het een een beetje uiteengaand gesprek geworden is omwille van het gebrek aan een vast thema. Maar vragen stellen en antwoorden krijgen is wel gelukt.
17.30-19.30.Jezus Gebed in de kerk. Dat is een echte genade, alhoewel een uur langer dan s ’morgens.
20.00.Avondmaal en opruimen.
21.00.Iedereen is moe, wij gaan allemaal naar onze kamers om te rusten. Morgen is er Goddelijke Liturgie in de ochtend.
4 december 2012, dinsdag. 6.30 - Opstaan!Het lukt gemakkelijk. S ’nachts slaap je hier alsof je in je kindertijd verblijft. Misschien omdat je binnenin weet dat er voor je wordt gezorgd , dat je eten zal krijgen, dat men met je zal praten en je hulp en troost krijgt. Het is een hele opluchting dat je niet moet onthouden dat je vol zit van plannen voor de volgende dagen en weken, dat al je tijd gepland is tot op het uur voor het bijna heel jaar, dat je je verantwoordelijkheid draagt voor je familie en andere mensen en dat je hoofd of hart binnenkort zullen exploderen van het razend tempo van het leven in de wereld.
7.00-9.30 Goddelijke liturgie.De dienst was in het Engels. Hoewel de kennis van de taal niet permitteert alles tot het kleinste detail te begrijpen is de Slavische variant in het hoofd ingebrand; daardoor is er geen probleem. Het kan in het Arabisch of in het Chinees gebeuren, de liturgie is dezelfde voor het Universum. Onbegrijpelijk dat er een probleem ontstaat in de harten van de praktiserende orthodoxe mensen in verband met het niet gebruiken van de Slavische taal tijdens de liturgie. Vooral hier, op het missionarisgebied, waar het gebruik van de plaatselijke taal centraal staat in het bevorderen van orthodoxie en christendom in het algemeen. Het is ofwel de trots die naar buiten komt ofwel snapt men niet dat een paar maanden voldoende zou zijn om de Goddelijke liturgie te bestuderen, en alles zal duidelijk worden ongeacht welke taal men gebruikt. Het is niet uiterst moeilijk om deze belangrijkste, de voor ons geestelijk leven meest onontbeerlijke Goddelijke Dienst te bestuderen. Ik denk dat enkele weken voldoende zou zijn om met een potlood en de liturgie te bidden tijdens de dienst en de onbekende plaatsen aan te duiden.
9.30-10.30. Lichte ontbijt.Daarna-tafels opruimen, een gewone activiteit voor de pelgrims.
11.00-12.00.We gaan een wandeling doen naar de zomerse Kerk die zich een kilometer verder van het klooster op een oud protestants kerkhof bevindt. Nu wordt het niet meer gebruikt en werd de bezitting van het klooster samen met het kerkhof in 1959, het jaar dat vader Sofronij zich hier gesetteld heeft. Zo’n kerkhof heb ik nog nergens gezien behalve misschien in de horrorfilms. Scheve honderdjarige monumenten die door mos bedekt zijn, in de grond gezakte grafzerken en crypten. Een griezelige plaats. Spijtig dat het onmogelijk is om het in orde te brengen omwille van de oude conservatieve Engelse wetten die zelfs een aanraking aan antieke dingen verbieden. Luc heeft een keer geleund op een van deze grafzerken die plotseling in twee stukken brak, tot grote ontsteltenis van de kloosterbewoners die schrik hadden dat ze gestraft zullen worden door de plaatselijke autoriteiten. Het weer is prachtig, zon en een licht vorstje.
12.00-13.00.Na de wandeling gingen we samen om de leer van de Heilige Silouan te lezen. Tijdens de lezing hebben we een citaat besproken, deel 2, hoofdstuk 6, over Gods wil en de vrijheid (hier komt een vrije vertaling van het citaat) waar de starets zegt dat God de dood van de zondaar niet wilt, maar de genade van de Heilige Geest aan de bekennenden geeft. Hij geeft de vrede en vrijheid aan de ziel om met de geest en hart in God te verblijven. Wanneer de Heilige Geest ons vergiffenis schenkt voor de zonden, krijgt onze ziel de vrijheid met een zuivere geest te kunnen bidden; dan kan ze vrijblijvend God beschouwen en in God is ze vredig en blij. Dat is de ware vrijheid. Zonder God bestaat de vrijheid niet want de vijanden brengen onze ziel in de war door de slechte gedachten.
We hebben beslist om vader Zacharij om uitleg te vragen in verband met dit citaat.
13.00-15.15 - middagmaal.Vandaag hebben wij gebraden patatjes, gekookte groene bonen, linzen in saus en geraspte worteltjes. Na het middagmaal opruimen en daarna de gehoorzaamheden uitvoeren. Onze damen gingen naar de keuken, Luc vertrok naar het atelier om onze iconen te verpakken, Erwin vertrok naar de stad op zoek naar de speciale producten voor Irina. Ik heb beslist om een beetje te lezen en om notities te nemen.
15.15-16.00.We hebben onze lezingen van de leer van de Heilige starets Silouan voortgezet. Er zijn nog enkele passages die te verklaren zijn.
16.00-17.00. Geestelijk gesprek met de hiёromonnik Peter met het thema “Geestelijk leven. Gebed” Het was heel goed.De vader heeft een voorbeeld van de nederigheid van de Heilige Moeder Gods gebruikt voor degenen die het christelijk pad willen volgen. Er werden vragen gesteld. Bijzondere aandacht werd besteed aan de vraag hoe wij van iemand kunnen houden die openbaar zonden pleegt en de andere tot de zonden verleidt. Als voorbeeld werden de organisatoren van de parades van de seksuele minderheden genomen. Vader Peter zei dat wij niet veel kunnen doen, gewoon bidden voor hen zoals de vader van de verloren zoon dat deed en wachten tot ze in de normale toestand terechtkomen.
17.30-19.30. Jezus gebed in de kerk van de Heilige Silouan.Ik heb wel opgemerkt: hoe meer je probeert je op het gebed te concentreren des te meer komen er gedachten in je hoofd die je normaal nooit zou binnenlaten. Ofwel verschijnen er herinneringen vanuit het verre verleden. En zo slim! Het schijnt dat je niet meer dan voor een klein ogenblikje afgeleid bent maar ondertussen heb je al een paar tientallen gebeden gemist. De sluwe duivel weet heel goed hoe hij de onervaren zielen kan vangen tijdens het gebed.
19.30-20.30.Avondmaal en opruimen.
21.00.In onze kloostercel hebben Luc, Erwin en ik nog eens besproken wat we van de leer van de starets hebben gelezen. Heel graag zouden wij die vrijheid in de ziel wille voelen! God, help ons, zwakken, onwetenden, luien en blinden hoe we Jou kunnen bereiken. En nu slapen.
5 december 2012, woensdagWe hebben gepland om op 5.30 op te staan om op tijd te zijn voor het ochtend Jezus gebed maar wij waren zo moe dat we ongeacht het feit dat de wekkers afgingen gingen hebben doorgeslapen en pas om 7 uur zijn opgestaan. Over sterke mannen gesproken…En dat terwijl wij geen echte gehoorzaamheden uitgevoerd hebben zoals de bladen opruimen, in de tuin werken of stenen verplaatsen. Wat zou er toen met ons gebeuren! Misschien zouden wij zelfs niet naar de goddelijke dienst kunnen gaan en moest het eten naar onze kloostercellen gebracht worden voor ons arme zwakken. We voelen ons niet op ons gemak ten opzichte van het vrouwelijk deel van onze groep, ze werken meer dan wij in de keuken, maken tijd vrije om met de matoesjkas te communiceren en voor de gebeden zijn ze altijd op tijd.
6.00-8.00.Ochtendgebed dat voor ons drie een uur later begonnen is. Toen wij het gebouw verlieten, waren wij plotseling aangenaam verrast. Al het terrein van het klooster, kerken, gebouwen, bomen zijn door de sneeuw bedekt, zo donzig en luchtig dat het moeilijk te geloven is dat het om echte sneeuw gaat. Alsof het door een goochelaar-multiplicator getekend werd. En dat klopt. God heeft deze prachtige wereld geschapen en God versiert hem om onze harde harten te verzachten. Is het mogelijk dat het hart niet smelt en dat er geen glimlach verschijnt als men zo’n schoonheid ziet?
“In het begin schiep God de hemel en de aarde…God keek naar alles wat hij had gemaakt en zag dat het zeer goed was.” (Scheppingsverhaal) Van de hemel vallen grote sneeuwvlokken naar beneden en na een minuut begin je te lijken op een sneeuwman. Dat is me een verrassing want pas gisteren nog zei men ons dat hier geen sneeuw komt. Dat is tof, wonderbaar.
8.00-9.00 - ontbijt en opruimen.Na het ontbijt ben ik vader Hiёromonnik Melchisedek tegengekomen. Hij zei dat het zo goed was dat ik naar het klooster kon komen en dat het zo noodzakelijk voor mij was. Misschien was hij op de hoogte gebracht over mijn druk leven in de wereld, maar men hoeft niet helderziend te zijn om te begrijpen dat elke christene wenst om op zo’n eiland van de Orthodoxie terecht te komen en als het mogelijk is deze wens te vervullen dan mogen wij over groot geluk spreken. Ik ben dankbaar aan God voor dit cadeau om hier zo’n heilige, genadevolle bidplaats terug te vinden. Er hoeft maar gebruik van maken. Het is de orde van de biecht: begrijp het, als in het ziekenhuis wordt opgenomen, zal je het niet ongenezen verlaten.
10.00-13.00 - vrije tijd.Iedereen doet wat hijwilt. Sommigen van ons gingen gehoorzaamheden uitvoeren, de anderen gingen wandelen of rusten. Ik ben naar de bibliotheek van pelgrims vertrokken. Terwijl ik naar de boeken keek heb ik de verzameling van de brieven van Ignatius Brianchaninov gevonden. Ik begon te lezen en kon niet meer stoppen, dit is een echte schat. Eenvoudig en duidelijk, met grote nederigheid geeft hij antwoorden aan zijn geestelijke kinderen. Alles is doordrenkt door de geest van Evangelie en zit vol van referenties naar de Heilige Vaders. Thuis heb ik een complete verzameling van zijn boeken, helaas heb ik ze maar enkele keren open gedaan. Ik dacht dat mijn geestelijk niveau nog onvoldoende is om hem te kunnen begrijpen. Ik spreek zelfs niet over de brieven die ik helemaal niet aangeraakt heb. Het blijkt dat men met geestelijke “melk en pap” moet beginnen en niet meteen met de “harde voeding”. Daarna ben ik naar mijn kloostercel teruggegaan om te lezen en enkele notities te nemen.
13.00-14.00 - middagmaal.Vandaag hebben wij twee gerechten meer gekregen. Behalve gebraden patatjes, erwtenpap, saladebladen hebben wij macaroni met stukken verse tomaat gekregen. Er is een enkel nadeel aan alle monastieke voeding en dat is water, absoluut niet lekker, stinkt naar chloor en moeras. Zelfs tanden poetsen is walgelijk.
15.15-17.00.Wij zijn allemaal samen in de oude refter om de leer van de Heilige Silouan te lezen. Om 16.00 heeft zuster Michaёla ons vergezeld. Zij, net als ook vader Peter onderstreept het belang van de drie belangrijkste christelijke opdrachten: gebed, het lezen van Evangelie, biecht en het deelnemen aan de Heilige Communie. Sommigen van ons wilden meer horen over nog een heel belangrijke christelijke opdracht: dagelijkse strijd tegen de passies. Helaas werd er niet veel over gezegd.
Vandaag hebben wij gehoord dat de vader Zacharij zeer ziek geworden is en dat hij geen gesprek met ons zou kunnen voeren. Hoogstwaarschijnlijk zal het biechten bij hem ook niet lukken. We zullen voor zijn gezondheid bidden en hopen dat God ons morgen zal helpen, op de laatste dag hier, onze pelgrimage met de biecht te kunnen beёindigen. Zo niet dan zullen wij wachten tot te volgende keer wanneer wij tijdens de Grote Vasten naar hier komen.
17.30-19.30 - Jezus gebed.De kerk is bijna vol, er zijn nog pelgrims gearriveerd, onder andere twee priesters: vader Arkadij van Nederland en vader Georgij, protopresbyter van Schotland en Ierland.
20.00. - avondeten en opruimen.Wij zijn allemaal naar onze kloostercellen vertrokken om vroeger te gaan slapen en de situatie van deze morgen te vermijden. Morgen vroeg is er Goddelijke Liturgie.
6 december 2012, donderdag.ПGoddelijke liturgie. Deze morgen zijn wij zonder probleem opgestaan en waren we op tijd in de kerk. Ondanks zijn ernstige ziekte heeft archimandriet Zacharij de dienst uitgevoerd. De Goddelijke dienst was volledig in het Slavisch uitgevoerd in de aanwezigheid van de volle kerk. Het is me gelukt om een klein minuutje met hem te spreken na de dienst. Hij had zijn excuses aangeboden dat hij ons omwille van de ziekte niet kon ontvangen. We hebben de starets niet meer gezien nadat hij begeleid werd naar zijn kloostercel.
10.00-10.45 - ontbijt.Gezien er geen lezingen waren hebben wij met de gearriveerde vaders gesproken. Gezucht over de problemen van de hedendaagse wereld en daarmee was het gedaan.
11.00-12.00 - gehoorzaamheden.Vandaag zijn wij, mannen, naar het echte werk opgestuurd, we moeten de meubels verplaatsen van een plek naar een andere in het huis voor de gasten dat op 5 minuten stappen van het klooster is. Dat is goed: we hebben gewandeld en gewerkt ten voordeel van het klooster.
13.00-13.45 - middagmaal.Vandaag is het feest van de Heilige Nicolaas Wonderdoener en de dag van de engel van de ieromonniek Nikolaj (Saharov). Voor deze gelegenheid heeft de abt van het klooster een permissie gegeven om aan iedereen een klein beetje wijn te schenken. We hebben “nog vele jaren” gezongen en onze glaasjes geheven voor de gezondheid van de vader Nikolaj. Na het middagmaal heb ik opgemerkt dat velen de wijn niet aangeraakt hebben. Waarschijnlijk omwille van de vasten, hoewel de kloosterregel het gebruik van de wijn zelfs aan de kloosterinwoners toelaat.
14.00-14.45.Wij hebben een beetje vrije tijd. Het is mogelijk om te lezen en ik zal er gebruik van maken.
14.45. In de crypte.Vaarwel litia voor de kisten van de gestorven monniken. Dit is een korte maar heel krachtige dienst. Wanneer je naast de anderen staat tijdens de dienst en je voelt dat ze niet maar gewoon aanwezig zijn maar met jou bidden op dezelfde ademhaling en dezelfde Geest, duikt een gedachte in je hoofd op: “Wat voor een kracht is he!” Dit gevoel heb ik vandaag tijdens de litia meegemaakt.
15.15. Kapel van de Johannes de Doper.Nu gaan wij voor onszelf bidden. Gebed voor reizigers, d.w.z. wij vragen hulp aan de Hemelse Heer om morgen goed en wel thuis te kunnen geraken.
16.00-17.15.Nog een gesprek. Deze keer met hiёromonnik Melchisedek. Dit is een prachtig gesprek, de vader heeft heel precieze en juiste worden gevonden voor ons. Hij heeft ook de voorbeelden uit het leven voorgesteld. Het is echt oprecht geworden, mijn hart was ontroerd. Ik heb spijt gehad dat mijn Engels niet goed genoeg was om een persoonlijk gesprek met de vader Melchisedek te hebben. Bovendien was hij er in stemming voor. Ik moet opnieuw het Engels studeren!
17.30-19.30. Jezus gebed.Vandaag voor de eerste keer is het mee aangeboden om het Jezus gebed honderd keer te zeggen. Ik heb wel opgemerkt: zelfs als je hardop bidt duiken er storende gedachten in het hoofd op, zodat je zin krijgt om te stoppen en met iets tegen je hoofd slaan om er al het vuil uit weg te krijgen. Het is niet simpel te bidden zelfs met zo’n kort gebed. Men moet lang trainen om de aandacht bij de worden van het gebed te houden. God, leer ons bidden.
19.30-20.00 - avondmaal.Een speciaal groentesoepje, couscous en gestoomde courgetten. Na het avondmaal hebben wij afscheid genomen van de vaders en de matoesjkas. Morgen moeten wij heel vroeg opstaan en wij zullen ze niet meer zien. Vader Melchisedek heeft mij omhelsd en gezegd dat hij blij was om ons verblijf daar en dat hij op mij in april zal wachten. Ik heb hem gezegd dat ik graag het Engels goed zou willen leren, waar hij op geantwoord heeft: “Maak je maar geen zorgen, het zal wel komen”. Hij heeft het met zo’n grote zekerheid gezegd, kijkend in mijn ogen, dat ik zelf heb geloofd dat het zal gebeuren. God zijn wil. Daarna hebben wij samen opgeruimd.
21.00-22.00.Wij zijn allemaal samengekomen om onze pelgrimsreis te bespreken. Het leuke is dat iedereen tevreden is. Zo tevreden dat iedereen nu al zijn wens om naar hier te komen geuit heeft.
Erwin heet gezegd dat het wel wenselijk is om een wat meer concreet programma te hebben om op voorhand op de hoogte te zijn van alle voorziene activiteiten. Olga heeft toegevoegd dat ook de thema's die wij tijdens de catechese willen bespreken, moeten voorbereid worden. Ze vond het een goed idee om de lezingen van de leer van de Heilige Silouan de Athoniet te organiseren in onze kerk. Moeilijke passages is het beter in het klooster te bespreken want hier is de leer bestudeerd tot in de details.
Luc heeft aangeboden om eerst wat meer informatie te geven over de Heilige Silouan. Wie is hij? Waarom wordt hij Heilig genoemd bij ons? Waarom is zijn leer de redding voor onze zielen? En pas daarna beginnen zijn leer te bestuderen samen met de anderen. Het zou ook niet slecht geweest zijn om de starets Silouan bij onze parochie uit te nodigen. Hij is niet enkel en alleen de levende getuige van het organiseren van het klooster rond de starets Silouan en de leer van de Helige Silouan maar ook een van de deelnemers aan de vertaling van het boek over de starets van het Russisch (origineel) naar het Nederlands.
De twee Natasha’s en Irina hebben gezegd dat alles heel goed was en dat ze zeer dankbaar zijn (aan God natuurlijk) dat ze deze mogelijkheid gekregen hebben om zo’n heilige plaats te kunnen bezoeken.
Ik heb gezegd dat mijn doel om naar hier te komen is mijn geestelijke krachten te versterken voor de strijd in het dagelijks leven in de wereld. Ik ben blij dat er meer en meer bewonderaars van deze plek zijn en in het bijzonder in onze parochie.
Françoise heeft een juiste opmerking gemaakt dat op wij deze plek niet enkel en alleen de grote genade schenken en geestelijk sterker worden maar ook de grootste schat aanraken, de Geest van de starets Silouan. Wij moeten het streven van de kloosterinwoners respecteren en begrijpen om de door de starets aangeduide weg te volgen, de wens van de vaders en de nonnen om een klein deeltje van deze schat aan ons te overhandigen.
Daarna hebben wij elkaar een goede nacht gewenst en zijn we naar onze kloostercellen vertrokken. Morgen gaan wij terug naar de wereld...
